Cerddi Cydwybod- Fy Hen Gymdogaeth

Erstalwm, a'r lle yn gnawd o gwmwd,
ar 'sgerbwd hen gynefin,
bu yma fwrlwm
o fyw am yfory.

Lle bu her yr addewidion
yn llenwi'r oriau
mewn lle nad oedd darfod yn bod.

Pob hewl a'i hafan o hwyl,
pob cornel yn helfa
i rannu'r wên 
o straeon cyn noswylio.

Erstalwm, ar erwau fytholwyrdd
roedd yno ardd Eden
o ddiniweidrwydd
am bethau'r byd.

Drannoeth y dihuno,
a chodi gorchudd yr ystrydeb
am ddyfnder gwreiddiau,
y bu'r wers am 'sgaru had,
ac am y medi aflan.

LLUN: Thomas, John. Parth Cyhoeddus, via Comin Wikimedia

Cerddi Cydwybod -Yr Hwylfa

'Nid yw Nef ond mynd yn ôl hyd y mannau dymunol'

Rhyw dro yn ôl, a hithau'n oer,
Mewn niwl ar ben yr Hwylfa,
Daeth awydd bod mewn gwlad sy'n bell
Dan awyr ddi-gymyla'.

Mi fynnais fynd i deithio byd
Ymhell o oerni gaea',
Ymhell o'r gwynt sy'n fferu corff,
A'r niwl ar ben yr Hwylfa.

Rhyw dro yn ôl, mewn gwlad sy'n bell,
Dan awyr ddi-gymyla',
Hiraethais am gael teimlo ias
Y niwl ar ben yr Hwylfa.

Er imi fynd a theithio byd
A chyffwrdd gwres cynhaea',
Rhyw hudol reddf â'm geilw'n ôl 
Drwy'r niwl ar ben yr Hwylfa.

Cerddi Cydwybod -Colli

Mae'n debyg fod pob un ohonom yn gyfarwydd á nifer o'r teimladau isod, dybiwn i.

Colli cyfeillion bore oes fesul un, 
A cholli'r brawdgarwch, wrth fynd yn hŷn;

Colli cysylltiad â'r ddau neu dri
Sy'n weddill cyfoedion fy nyddiau i; 

Colli perth'nasau y gadwyn glós,
Colli anwyliaid, mor drist, yn ddi-os;

Colli cwmniaeth y dyddiau gwaith,
Colli treftadaeth, a cholli iaith;

Colli parch at wleidyddiaeth, a'r newid a ddaeth
Yn natur cymuned - yn golled er gwaeth;

Colli cymdogaeth fu unwaith mewn bri,
Colli cymdeithas mor annwyl i mi;

Colli ysgol a chapel, a hen ffordd o fyw,
Colli traddodiad, a cholli Duw;

Colli amynedd â phawb ambell dro,
A cholli fy hyder yn nyfodol y fro;

Colli'r awydd i gerdded, wrth golli fy ngwynt,
A cholli brwdfrydedd y dyddiau gynt;

Colli fy nhymer a cholli ffydd,
A cholli fy hunan ar ddiwedd y dydd.

Cerddi Cydwybod - Breuddwyd

'R'ôl croesi rhiniog y ddirgel ffîn 
i esmwythder cwsg, a'i hudol rin,

y gwelais yn glir hen elynion yn cwrdd,
pob un yn gyfeillion cytûn rownd y bwrdd;

arhosodd y darlun yn gyfaredd i gyd
nes dod y di-huno i'm 'styrbio, a'i fryd

i agor fy llygaid, i newid y llun,
rhag ofn i'r gwirionedd geisio dangos ei hun.

Cerddi Cydwybod -Cymod

Dau ŵr yn cydymffurfio,
Dwy law yn cydio'n dynn,
Ac arwydd o'u cytundeb
I lawr ar ddu a gwyn.

Braf ydoedd gweld tystiolaeth
Ymrwymiad rhwng dau ddyn
Yn 'nabod gwerth daioni
Dwy ochr yn gytûn.

Ond rhaid i hen elynion
Cyn mentro i gyd-fyw
Wneud ymdrech deg i ddysgu
Y wers o rannu Duw.

Cerddi Cydwybod -Treftadaeth

Mae'n hen arferiad wel'di
i roi ryw bwt i lawr,
cofnodion am ein llinach
mewn 'sgrifen ar y clawr;
ryw hen ddefosiwn fu yn rhan
o'n tylwyth yma yn y Llan.

Pob gair yn ddolen gyswllt
o'r gadwyn ar ei hyd,
y rhai fu ar 'r'un llwybrau
â'n cylchdaith yn y byd;
pob un ohonynt, weli di,
yn rhan ohonot ti a fi.

A gwel tu fewn i gloriau'r
'rhen Feibl yma, Siôn,
mae yno stôr o hanes 
hynafol, 'n'ôl y sôn,
sy'n mynd ymhell tu hwnt i'r plwy', 
a'r teulu ynddo'n llawer mwy.

Cerddi Cydwybod -Y Tywydd

Ddoe, wedi'r ddrycin,
Y tywydd, wrth gwrs,
Wrth gyfarch, fel arfer,
Oedd testun ein sgwrs;
Mewn porfa faethlon
Cwyno a wnawn
Am leithder y bore
A glaw y prynhawn.

Heddiw, newyddion
O'r Affrica ddaw
Am filoedd yn marw
O ddiffyg y glaw,
Yng nghanol sychder 
Eu crasdir noeth,
Dan wres ddi-dostur
Yr heulwen boeth.

Fory, fel arfer,
Y tywydd, wrth gwrs,
A diffyg yr heulwen
Fydd testun ein sgwrs.