Trin Cerrig, Rhan 4

Parhau â'r gyfres am gerrig y fro

I fynd yn ôl filynau o flynyddoedd cawn weld prawf o ddylanwad creu’r byd, ac olion y llosgfynyddoedd oedd yn rhan o dirwedd ein hardal, ar greigiau o’n hamgylch. Tydw i dim yn ddaearegwr, er gyda diddordeb mawr yn y pwnc, ac yn rhyfeddu wrth dod ar draws enghreifftiau o weddillion crombil ambell losgfynydd sy’n rhan o’n hanes. 

Rhyw dair blynedd, neu fwy yn ôl, ar un o ‘nheithiau niferus, dargynfyddais olion rhyfeddol effaith lafa ar greigiau heb fod ymhell â’r ffin rhwng Stiniog a bro fy mebyd, Penmachno. Rwy’n dal i ddod ar draws rhai gwahanol bob tro y byddaf yn ymweld â’r safle. Dyma ambell lun a dynnais ohonynt gyda ‘nghamera bychan, cyffredin. 

Wrth symud o ‘Stiniog i gyfeiriad y Migneint daw sawl enw carreg neu gerrig i’n sylw. 

Nid nepell o Bont yr Afon Gam a llyn Dubach y bont gwelir y bryncyn trawiadol, Carreg y Foelgron, (SH427745) gyda’r enw sy’n esbonio’i hun – y foel gron. 

Bryn sy’n boblogaidd iawn y dyddiau hyn gan ddarpar ddringwyr, ac yn hawdd iawn cyrraedd ei frig. Daw llawer o gerbydau gyda myfyrwyr o ysgolion a cholegau Lloegr yma, yn barod i ymarfer gyda’u cyfarpar dringo yn rheolaidd. 

Er nad yn gerrig na chreigiau, nac yn hynafol o gwbl, mae olion o ddarnau hirgrwn o goncrit i’w gweld hyd heddiw, ar ochr y ffordd yn y rhan hon o’r sir. Mae’r rhain yn dyst o’r rhwystrau a ddefnyddid gan awdurdodau milwrol Prydain yn erbyn ymosodiad arfaethedig tanciau Almaeneg adeg yr ail ryfel byd, a gelwir hwy yn ‘Gerrig Rhwystr’ (SH425746) gan rai.

Tro nesa: Mwy ar y Migneint

(Dolen at y bennod gynta')